Gejsze | Oiran

GEJSZE
Gejsze są mistrzyniami w sztuce konwersacji, tańca, śpiewu i gry na tradycyjnych instrumentach japońskich (np. na shamisenie, trzystrunowej gitarze samisen, bębenku lub flecie). Uczyły się także dobrych manier, poznawały literaturę i poezję. W Yoshiwarze i innych dzielnicach miłości gejsze były ściśle oddzielone od prostytutek - djoro. Zajmują się też kaligrafią, ikebaną i innymi sztukami japońskimi. Zanim kobieta zostanie gejszą musi przejść sześcioletni okres bycia maiko. Podczas bycia maiko dziewczyna przechodzi kilka etapów kształcenia się. Z czasem gejsze wyspecjalizowały się pracując wyłącznie jako tancerki, choć bywało, że niektóre przechodziły do zajęcia prostytucji.
Gejsze odgrywały znaczącą rolę w gospodarce i polityce Japonii. W epoce Meiji mówiono, że ambitny urzędnik powinien mieć dwa cele w życiu: wziąć za żonę gejszę i zostać ministrem. Jednak nawet gejsze nie będące żonami urzędników posiadały ogromne wpływy.

SIEDZIBA
Gejsze zamieszkują w domach zwanych okiya, a chadzają na przyjęcia głównie do tradycyjnych herbaciarni ochaya. Gejsze są ekspertkami w zakresie cha-no yu (ceremonii herbacianej). Początkowo ubierały się bardzo skromnie, choć ze smakiem i chlubiły się su-gao, czyli twarzą bez makijażu. W opinii Japończyków uchodziły za ideał bijin (pięknej kobiety).

SZKOLENIE
Shikomi - kandydatka na gejsze, rozpoczyna swą naukę od poznania zasad panujących w okiya. Pełni funkcję służącej do wszystkiego.
Minarai - początkująca maiko. Pierwsza inicjacja, połączona z uzyskaniem prawa do wykonania zawodu, następuje po zdaniu egzaminu z tańca i uzyskania statusu maiko. Od tej pory młoda maiko staje się praktykantką-obserwatorką - minarai. Minarai jest się tylko przez okres jednego lub dwóch miesiący.
Maiko - uczennica na gejszę. Termin maiko występuje tylko w Kioto. Odpowiednik maiko w Tokio to hangyoku. Podczas bycia maiko dziewczyna przechodzi kilka etapów kształcenia się.
Gejsza - osoba doświadczona o umiejętnościach artystycznych.

Okāsan (jap. matka) - czyli właścicielka domu gejsz, okiya. Ona jest głową domu i od niej jest wszystko uzależnione, w tym także nauka przyszłych praktykantek oraz życia gejsz.
Atotori - czyli „ta, która przejmie spuściznę” jest następczynią okasan, matki domu gejsz. Zazwyczaj na atotori były wybierane kilkuletnie dziewczynki, które były adoptowane przez okasan i wychowywana w okiya. W rzadkich przypadkach wyznaczano „na szybko” następczynie, zwykle jednak był to przemyślany wybór. Wybranka od początku jest traktowana inaczej, gdyż znana jest jej przyszła rola, ale oczywiście też musi przejść przez wszystkie etapy nauki na gejszę: shikomi, minarai, maiko i geiko.
Onesan (starsza siostra) - Starsza geiko musi być dla młodszej wzorem i przykładem. Jest też jej opiekunką. Czuwa nad jej postępami i - jako mediatorka - pośredniczy w ewentualnych sporach, które mogą wyniknąć między nowicjuszką, a nauczycielkami. Pomaga młodszej w przygotowaniach do debiutu i towarzyszy jej w pierwszych publicznych występach. Poza tym pełni rolę przewodniczki po krętych meandrach zasad etykiety, obowiązującej na przyjęciach, a także przedstawia Młodszą Siostrę ważnym gościom oraz osobom, które mogą mieć wpływ na jej karierę.

Jimae geiko - Gejsze, które spłaciły wszystkie zobowiązania względem okiya, które zostały poniesione w trakcie jej nauki, może (ale nie musi) opuścić dom gejsz i rozpocząć karierę na swój rachunek. Wtedy takie gejsze nazywa się jimae geiko. Czas służby, czyli pracy dla okiya trwa 5-6 lat, włącznie z czasem nauki jako shikomi i maiko. Bywa, że gejsze jeszcze przed ceremonią erikae, czyli etapem wywinięcia kołnierza związanym z mianowaniem maiko na geiko, spłacają wszystkie swoje długi względem domu. Kiedy geiko staje się niezależna, przejmuje na siebie odpowiedzialność za własny tok życia i przeprowadza się do swojego mieszkania znajdującego się w hanamachi lub jego pobliżu.
Jimae geiko nie rezygnują z lekcji nauki, aby dalej doskonalić swoje umiejętności artystyczne. Jednocześnie mogą cieszyć się większą swobodą i mają więcej wolnego czasu niż gdyby dalej mieszkały w okiya. Ponieważ bezpośrednio już nie podlega Okasan, sama układa swój harmonogram dnia, włącznie z dniami wolnymi oraz tymi pracującymi.

Gejsza jikata - Gejsze jikata to gejsze, które pełnią funkcję muzyka podczas przyjęć i ozashiki. Nie są ubrane w specjalne kimono oraz pas obi, również nie mają białego makijażu shironuri oraz specyficznej fryzury dla gejsz, wraz ozdobami. Gejsze jikata zazwyczaj są specjalistkami w grze na jakimś instrumencie, natomiast mają słaby kontakt z klientem podczas przyjęć, reasumując nie umieją zabawiać klienta i gości. Debiutują one w późniejszym czasie, niż gejsze tachikata. Jikata jest zwykłą geiko, która uczy się krócej, ale debiutuje w późniejszym wieku.
Gejsza tachikata - Tachikata jest główną artystką. Umie tańczyć i grać na instrumencie innym niż shamisen, na przykład na flecie albo na bębenku. Tachikata już od dzieciństwa uczy się zawodu i zaczyna karierę jako kilkunastoletnia maiko.Tachikata, która nie wyrośnie na zdolną tancerkę, stara się zostać ekspertem gry na swoim instrumencie.

Danna - Gejsza była w porównaniu do japońskich żon osobą niezależną, wykształconą i utalentowaną. Gejsze nie mogły mieć przygodnych romansów, czy to ze swoimi klientami, czy innymi mężczyznami.
Takie zachowanie byłoby pogardzane, a sama artystka budziłaby tylko niechęć w swoich klientach oraz straciłaby honor. Jedynie bliższe kontakty mogła utrzymywać ze swoim danna, czyli patronem.
Oficjalny związek był dokumentowany i trwał zazwyczaj kilka, a nawet kilkanaście lat. Taka znajomość mogła zakończyć się ślubem – wówczas jednak kobieta nie mogła być już gejszą, stawała się żoną i nie mogła już dalej pracować w tym zawodzie, nawet prowadzić domu gejsz, okiya.

WYGLĄD
Kimono - ubiór gejszy składa się z trzech części: nagajuban, kimona i obi. Nagajuban to szata noszona pod kimono, natomiast obi to pas, którym Geiko związują ubranie, może on mieć długość nawet sześciu metrów. Chociaż samo kimono, jest na pewno przepiękne, to nie ma za bardzo, czego zazdrościć gejszom, dlatego, że może ono ważyć nawet dwadzieścia kilogramów. Gejsze nie noszą bielizny, aby nic nie odznaczało się pod ich szatami. Skarpetki są zazwyczaj o numer mniejsze, żeby nie marszczyły się w butach, których koturn nie jest niższy niż piętnaście centymetrów.
Shimada - jest to fryzura noszona przez gejsze - geiko. W okresie Edo była również noszona przez zwykłe dziewczęta, w późnych latach nastoletnich. Generalnie włosy są zebrane na czubku głowy i niewielka część w postaci koka jest wydzielone do punktu na zewnątrz.
Makijaż - u każdej maiko i geiko składa się z kilku takich samych elementów tzn. shironuri, czyli białego makijażu/maski kładzonego na twarz, szyję, dekolt i kark łącznie z pozostawieniem na karku charakterystycznej litery W, rysowanie brwi oraz stosowanie tylko 5 kolorów w makijażu: bieli, czerni, czerwieni, bordo i różu. Inne kolory nie są stosowane.

UMIEJĘTNOŚCI
Do głównych umiejętności gejszy należą:

• Klasyczny taniec japoński,
  
• Gra na (do wyboru jeden instrument):
  • Shamisen - to instrument muzyczny, strunowy i szarpany, przypominający w wyglądzie gitarę. Jego nazwa w języku japońskim oznacza "struny trzech smaków". W struny uderza się plektronem. Ma kształt podobny do liścia miłorzębu.
    
  • Koto - jest instrumentem muzycznym przypominającym cytrę.
    
  • Fue - to tradycyjny flet. Wyróżnia się dwa typy fletów, ze względu na miejsce dmuchania: poprzeczne, gdzie dmucha się zboku oraz te, które dmucha się z końcowej strony. Gejsze używają flet poprzeczny wykorzystywanym do grania muzyki ludowej i tradycyjnej.
    
  • Tsuzumi to jeden z tradycyjnych instrumentów, na którym umieją grać gejsze. To małe bębenki w kształcie klepsydry.
    
  • Biwa - inaczej nazywany biba, piipaa (jap. 琵琶) jest to czterostrunowy instrument muzyczny, rodzaj lutni o płaskiej tylnej ściance pudła rezonansowego.
• Ceremonialne parzenie herbaty.
  
• Kaligrafować,
  
• Ikebana - Układanie kwiatów
  
• Recytowanie klasycznej literatury japońskiej.

Do tego musi być jeszcze tylko zabawna, seksowna i towarzyska.
Gejsze specjalności swych uczą się od wczesnych lat dziecięcych (niektóre już od piątego roku życia, np. tańca), aby mogły sprostać oczekiwaniom okāsan (tj. matka w świecie gejsz) oraz przyszłych gości.

DODATKI

• Ōgi (sensu) - składany wachlarz japoński. Gejsze używają ich w kilku celach: jako ozdoba podczas ceremonii picia herbaty, w trakcie tańca oraz zakrycie ust, kiedy gejsza się uśmiecha.
  
• Maiogi - rodzaj wachlarza do tańca. Wachlarz tancerki jest nieco większy od normalnego, rozpięty na kilku bambusowych żebrach o długości trzydziestu centymetrów. Zwykle trzyma się go za pasem, po lewej stronie, ręką do dołu.

OIRAN
Japońska kurtyzana, uważana za typ prostytutki yūjo, jednak wyróżniająca się od tych prostytutek tym, że była artystką rozrywkową (często stając się celebrytką poza dzielnicami płatnej miłości). Ich sztuka i moda często wyznaczała trendy wśród bogatych Japończyków.
Oirany pojawiły się w epoce Edo, przypadającej na lata 1600-1868. W okresie tym powstały regulacje ograniczające działalność domów publicznych do obszarów otoczonych murami oddalonych od centrów miast. W większych miastach były to Shimabara w Kioto, Shinmachi w Osace, i Yoshiwara w Edo. Obszary te szybko przekształciły się w duże, wyposażone we wszystko co potrzeba "dzielnice rozkoszy", oferujące wszystkie rodzaje rozrywek. Kurtyzan nie różnicowano z uwagi na ich pochodzenie ale z uwagi ich urodę, charakter, wykształcenie i zdolności artystyczne (co było szczególnie szczęśliwe dla tych kurtyzan, które trafiły na drogę takiego stylu życia sprzedane we wczesnej młodości przez ubogie rodziny).
Pojawienie się gejszy ostatecznie zakończyło erę oiran. Gejsze dostarczały zwykłych rozrywek, które dawały klientom radość w tamtym czasie i były bardziej dostępne dla przygodnych gości. Popularność gejszy wzrosła raptownie i przyćmiła dawną świetność oiran.



_________________________
Źródło: Wikipedia - Gejsza, Gejsza, Wikipedia - Oiran